Khi Chú Sam(13) hoặc Nữ hoàng Anh chuẩn bị bán thanh lý, lúc nào tôi cũng cố dành thời gian tham dự. Anh quốc luôn đi trước nước Mỹ trong việc bảo trợ những sự kiện kiểu này, bán mọi thứ từ các trạm cấp nước cho tới các hãng hàng không, nhưng nếu mức thâm hụt chi tiêu của nước Mỹ vẫn giữ ở mức hiện tại, thì có thể một ngày nào đó, chúng ta sẽ phải tư nhân hóa các công viên quốc gia, Trung tâm vũ trụ Kennedy và thậm chí cả Vườn hồng ở Nhà trắng chỉ để trả lãi cho các khoản nợ quốc gia.
Tư nhân hóa là một khái niệm mới lạ. Bạn lấy một thứ gì đó thuộc sở hữu công, sau đó lại bán lại cho công chúng, và từ đó, nó trở thành vật sở hữu tư nhân. Đứng trên quan điểm thực tế, lợi ích của việc hiểu về vấn đề này là: bất kỳ khi nào người Mỹ hoặc người Anh tư nhân hóa thứ gì bằng cách bán cổ phần, thông thường đó là một giao dịch mua bán có lợi cho người mua.
Nguyên nhân không có gì là khó hiểu. Ở những nước dân chủ, khách hàng của các ngành tư nhân hóa đồng thời cũng là cử tri, và chính phủ các nước này thường gặp khó khăn để được tái đắc cử mà không phải tranh luận với số đông những nhà đầu tư bất bình vừa bị mất tiền do đầu tư vào công ty điện thoại hoặc nhà máy sản xuất khí ga.
Người Anh đã rút ra được bài học đó vào năm 1983, sau khi hai công ty tư nhân hóa đầu tiên, Britoil và Amersham International, được trả giá quá cao, tạo nên một không khí ảm đạm lan rộng khi giá cổ phiếu của chúng giảm. Kể từ đó, người Anh tổ chức các đợt chào bán của mình sao cho các nhà đầu tư sẽ ít có khả năng bị thua lỗ, nhất là trong thời gian đầu. Chỉ trong vòng một ngày, giá của British Telecom đã tăng gấp đôi. Ba triệu người Anh đã nắm ngay số cổ phần này. Do vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi phe Tories vẫn nắm chính quyền. Điều này dẫn tới Quy tắc 21 của Peter:
Hãy mua bất cứ thứ gì nữ hoàng bán
Cách đây mấy năm, tôi nhận được một lời đề xuất hấp dẫn từ một nhóm người Anh xuất hiện tại văn phòng của tôi ở Fidelity. Họ giới thiệu bản thân với tôi. Những người này mang theo bản cáo bạch của một nhóm các công ty cung cấp dịch vụ nước ở Anh chuẩn bị tiến hành tư nhân hoá. Bản cáo bạch được đánh số giống như ấn phẩm có giới hạn của một bản in hiếm. Ngoài bìa là tên và logo của những công ty mới – Northumbrian Water, Severn Trent, Yorkshire Water, Welsh Water PLC, v.v...
Mặc dù Magellan đã đóng góp vào sự thịnh vượng của British Telecom (công ty đại chúng khai trương lớn nhất trên thế giới tại thời điểm đó – 4 tỷ đô-la) và British Airways, nhưng tôi chưa dám mong chờ khoản lợi nhuận từ những thỏa thuận mua bán cổ phiếu của ngành cung cấp nước. Đây là ngành độc quyền, cũng giống như các công ty cung cấp dịch vụ nước ở mọi nơi – sở hữu cổ phiếu của một công ty độc quyền bao giờ cũng thú vị. Trước khi cho phép các công ty này tự do, Chính phủ Anh đã thanh toán hết các khoản nợ ưu tiên.
Những công ty này tách ra mà không còn khoản nợ nào, lại được chính phủ bổ sung thêm vốn, tạo cho chúng một tiền đề thuận lợi để đi bằng chính đôi chân của mình. Họ thống nhất thực hiện chương trình 10 năm nâng cấp hệ thống nước, một phần lấy từ vốn sẵn có của công ty, phần còn lại từ hóa đơn sử dụng nước được nâng giá.
Trong cuộc thảo luận tại văn phòng tôi, các ông chủ ngành nước nói với tôi rằng giá nước ở Anh thấp (100 bảng/năm), đến mức ngay cả khi nâng giá gấp đôi, khách hàng cũng sẽ không kêu ca phàn nàn. Mà ngay cả khi phản đối thì việc duy nhất mà họ có thể làm là ngừng sử dụng nước, mà điều này không thể xảy ra. Nhu cầu nước ở Anh sẽ tăng ở mức 1%/năm.
Có thể mua cổ phần ngành nước mới theo cách thức trả góp, giống như các loại sản phẩm mua xe hơi, phòng thu, thảm trải sàn. Bạn có thể giảm xuống 40% và trả lãi thành hai kỳ, một kỳ 12 tháng và kỳ còn lại là 20 tháng. Người Anh đưa ra hình thức thỏa thuận mua bán tương tự đối với cổ phiếu British Telecom, họ gọi đó là “cổ phiếu trả từng phần.” Khi chào bán ra công chúng với mức 30 đô-la, tất cả những gì người mua phải trả trước chỉ là 6 đô-la. Sau đó, khi cổ phần tăng giá lên 36 đô-la, người mua nào đã nộp 6 đô-la giờ có thể bán và hưởng lợi nhuận gấp đôi.
0 Comments